4.Bireysel Ekonomi ( Banka Hesabı Nasıl Açılır? Hangi Operatör Daha İyi? Param Yeter mi? )
İşveren ile el sıkışıldı(yada okul ile anlaşıldı), sözleşmeler imzalandı, vizeler çıktı. Daha İrlanda toprağına basmadan geçim derdine düştünüz değil mi? Klasik bir Türk aile yaşam tarzına sahip olan benim gibi insanlar için İrlanda'da ne kadar para harcarım, alacağım maaş yeterli olacak mı, otobüs ne kadar, ekmek ne kadar sorularının cevaplarını elimden geldiğince yazmaya çalışacağım.
Öncelikle, ana harcama kalemlerini aşağıdaki şekilde ayıralım. Bunlar eminim herkesin bir şekilde para harcamak zorunda kalacağı unsurlar olacaktır.
- Konaklama ( bağımsız ev, daire yada oda)
- Ulaşım
- Fatura ve vergiler
- Yemek-mutfak
- Diğer( düzenli olmayıp zaman zaman satın almak zorunda kaldığımız ürün ve hizmetler - giysi, eğlence, ev eşyası vb.)
Detaylı olarak yukarıdaki harcama kalemlerine değinmeden önce harcama yapmak için bir banka hesabımızın olması gerekiyor. Eğer 3 aydan daha uzun süreli kalacaksanız bir banka hesabı açmanızı öneririm. Çünkü Türkiye ATM yada kredi kartları ile yaptığınız tüm harcamlardan bankadan bankaya göre değişen işlem başına komisyon alınıyor yada absürt EUR-TRY kurlarından dolayı daha fazla ödemiş oluyorsunuz. Buna ilave olarak nakdinizi cüzdanınız yerine bankada saklamanın avantajlarını söylemiyorum bile.
Banka Hesabi Nasıl Açılır? Hangi Banka Daha İyidir?
Öncelikle şunu belirtmeliyimki İrlanda bankacılık sistemi tam bir hayal kırıklığı. Bugüne kadar Türkiye bankacılık sistemi haricinde Kanada ve İrlanda bankacılık sistemini kullandım. Türkiye bankacılık hizmetleri konusunda nirvanadır. Aldığımız hizmete karşılık ödediğimiz para da devede kulak kalır. Bunları neden diyorum.(Konumuz İrlanda olduğu için İrlanda sistemi ile karşılaştıracağım)
- Hesabınızda minimum 2500 EUR ( kimi banka için 3000 EUR) yoksa, yaptığınız her işlem için ufak da olsa komisyon ödersiniz. Buna ATM'den para çekme, marketten banka kartı ile alışveriş yapma, ATM'den para yatırma gibi en temel bankacılık hizmetleri de dahil. (Öğrenciyseniz bunların birçoğundan muaf olabiliyorsunuz.)
- Müşteri hizmetlerini arayıp " hesap işletim bedelini geri ödemezseniz kartımı da hesabımı da kapatıyorum haa " diye tehdit edip yıllık bakım masraflarından kaçamıyorsunuz.
- Bankacılık işlemleri inanılmaz yavaş. İrlanda içinde yapacağınız EFT 'nin alıcı kişinin hesabına ulaşması 2 günü bulabiliyor. Somut örnek vermek gerekirse; Türkiye'deki CEPTETEB hesabımdan İrlanda'daki AIB hesabıma para göndermek için Türkiye saati ile 10.00'da online SWIFT emri girdim. Aynı gün saat 11.00'da para AIB hesabımdaydı. Para gelir gelmez depozito ödemesi için İrlanda'daki bankamdan yine online emir girdim ve para tam 2 gün sonra ev sahibine ulaştı.
- Türkiye'deki internet bankacılığı ile yapabileceğiniz işlemlere kıyasla, İrlanda'da bankalarındaki online işlem sayısı çok azdır. Bunu zaten menülerin sadeliğinden, daha doğrusu boşluğundan, anlayabilirsiniz. Şunu da belirtmek isterim. Basit bir kullanıcının ihtiyaç duyacağı tüm işlemlere online bankacılıktan ulaşabiliyorsunuz.(para gönderme, fatura ödeme, kontör yükleme vb.)
- Güvenlik çok zayıf. Yıl olmuş 2019, hala kullanıcı kodu ve 6 haneli şifre ile sisteme giriyorsunuz. Gmail'e girerken bile daha çok soru soruluyor. Mobil onaymış, cep telefonuna SMS gelmesiymiş, 3D ödeme sistemi hak getire.
- Mobil onay yerine kart okuyucu sipariş ediyorsunuz. Güvenlik gerektiren işlem yaparken kartınızı buna sokarak şifre oluşturuyorsunuz. Dolayısıyla, kart okuyucusu o anda yanınızda değilse işlem de yapamıyorsunuz.
Yukarıdaki örnekler daha da arttırılabilir ancak ana konumuzdan sapmayalım.Ben hem şube sayısının fazla olmasından, hem Google Pay'i desteklediğinden, hem de mobil bankacılığı çoğu kişi tarafından övüldüğü için AIB ile çalışıyorum.Bankadan bankaya prosedürler çok değişmese de hesap açtırırken yanınızda şu dökümanların mutlaka olması gerekir.
- Pasaport
- Çalışma izniniz/yada öğrenci belgeniz
- Residence Permit
- Proof of address (güncel elektrik yada doğalgaz faturası yada üzerinde isminizin ve adresinizin yazdığı devlet tarafından gönderilen bir mektup. PPS kartınızın yada IRP kartınızın geldiği mektubu burada kullanabilirsiniz.Bazı şirketler belli başlı şubelerle anlaşıp şirket referans mektubu aracılığıyla da hesap açtırabiliyormuş.Şirketinizle konuşmakta fayda var.)
Şimdi dönelim diğer önemli konumuz olan harcamaya.
1-Konaklama
(Burada belirteceğim fiyatlar mobilyalı, oturuma hazır ve bakımlı ev senaryosu düşünülerek belirtilmiştir. Ortalamanın altında fiyatı olup, zindan bozması evleri burada referans almıyorum)
Eğer ev tutacaksanız, oda sayısı, lokasyon ve evin durumu fiyatı belirleyen ana unsurlar olacaktır. Şunu da söylemekte fayda var. 1+1 evlerle 2+1 evler arasında %15-%20 arası bir fiyat farkı var.
Şehir merkezinde 2000 EUR'dan aza ev bulamazsınız. M50'nin dışına çıktıkça 1500-2000 arası evler vardır. Benim evim batı yakasında ve şehir merkezine 35 dk. uzaklıkta 2+1 bir daire.1456 EUR aylık kira veriyorum. (Oturduğum alan rent pressure zone olduğu için, ev sahibi her yıl max. %4 zam yapabiliyor. Küsürat oradan kaynaklanıyor.)
Sonuç olarak hesaplama yaparken 1500 EUR ortalama alabilirsiniz
2-Ulaşım
İrlanda'da toplu taşıma Leap card denilen kart ile yapılıyor. Aynen akbile yüklediğimiz gibi buna da para yükleyip, kullanmaya başlayabilirsiniz. Otobüslerde nakit para geçmesine rağmen hem %30 daha ucuz olduğundan hemde nakit ödediğiniz takdirde para üstü alamayacağınızdan ötürü İrlanda'ya ilk ayak bastığınız anda bir adet Leap card almanızı tavsiye ederim. 2018 Leap card ücret tarifesi aşağıdaki gibidir. Zone'la yada peak ile kafanızı karıştırmamak adına tek binişi 2.5 EUR olarak düşünebilirsiniz.
Buna ilave olarak, birde "capping" yani üst limit denilen bir kolaylık vardır.
Kısaca anlatmak gerekirse; günlük yada haftalık belirli limite ulaştığınız anda, o gün yada hafta içinde yapacağınız tüm ekstra ulaşım bedelleri sıfıra iniyor.Örnek olarak; ben evden işe tek otobüs ile gidip geliyorum ve pazartesi-cuma arası ( 5 EUR X 5 gün) 25 EUR harcıyorum. Toplam haftalık harcamam 27.5 EUR olduğu anda, bundan sonra yapacağım tüm otobüs ve LUAS seyahatleri bedava oluyor. Diğer bir deyişle, hafta sonu otobüse bedava biniyorum.
Haliyle haftalık ulaşım bedelinizi 27.5 EUR, aylık ortalama 110 EUR olarak düşünebilirsiniz.
3-Fatura ve vergiler
Eğer oda tutacaksanız genelde oda kiralarının içine tüm fatura ve vergiler dahil edilmiş şekilde oluyor. Dolayısıyla sürprizle karşılaşmıyorsunuz.
Ama ev tutacaksanız hesabınızı doğru yapabilmek adına benim rakamları baz alabilirsiniz.
Öncelike benim ödediğim faturalar şu şekilde. Kullanımıza göre +/- değişecektir elbette
- Doğalgaz+ Elektrik : Bundle olarak aynı firmadan hizmet alırsanız daha ucuza gelir. Ayrıca direct debit( otomatik ödeme) ve e-billing gibi opsiyonları aktive ederseniz %2-%3 gibi daha ucuz tarifeye kullanabilirsiniz. Ben %100 yenilenebilir kaynaklardan enerji sağladıkları için SSE Airtricity kullanıyorum. En ucuz değil ama etik olarak bana doğru geliyor. Günde 8 saat ısıtma amaçlı kombi yanıyor.Buna ilave duş için sıcak suyu da doğalgaz ile sağlıyoruz. Elektrikli ev aletlerinde de standart buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, ütü, süpürge kullanımı ile doğalgaz+elektrik 110 EUR civarı geliyor
-Mobil hat: Kişiden kişiye ve ihtiyaçlara göre değişmekle beraber sınırsız 4G mobil internet,3000 SMS için aylık 20 EUR ödüyorum. Kullandığım operatör hariç tüm aramalarım ayrıca ücretlendiriliyor. Yani ortalama 30 EUR diyebiliriz.
-Broadband (ADSL): Sınırsız fiber internet için aylık 32 EUR ödüyorum. 4G modemlerin kapalı alanlarda performansları düştüğü için tercih etmedim.
-Vergi ve diğer ücretler : Genelde evler içinde TV olmadan kiraya verilir. TV satın alıp kullanacaksanız, yıllık 160 EUR lisans ücreti vardır ve An Post'tan satın alabilirsiniz. Evinize her an bir görevli gelip TV olup olmadığını, varsa lisansınızın olup olmadığını kontrol edebilir. TV kullanıp lisans bulundurmanın bedeli 1000 EUR'dur.
Eviniz müstakil ise yıllık ortalama 70-80 EUR bin-tax (yıllık çöp toplama aidatı) ve çöp toplama başına ortalama 3-4 EUR ücret ödersiniz.
Araç almak isterseniz ve kaldığınız yerin ayrılmış otoparkı yoksa ayrıca otopark ücreti ödersiniz. Buna ilave olarak motor hacmine göre yıllık 100 EUR'dan başlayıp 600 EUR'a kadar araç vergisi ödeyebilirsiniz. Ortalama araç sigorta bedelleri 1200 EUR ile 2000 EUR arasında değişmektedir. Herhangi bir geçmişiniz olmadığından çok büyük ihtimalle en yüksek tarifeden sigorta primi ödemek durumunda kalacaksınız.
4-Mutfak harcamaları : İrlanda marketten alışveriş yapıp, evde pişiriyorsanız ucuzdur. Market fiyatlarını merak ediyorsanız buradan ürünlere bakabilirsiniz. İrlanda'da en ucuz market zinciri Lidl ve Aldi'dir. Ancak mağaza sayıları çok sınırlıdır. Lidl'den sonra Tesco gelir ve genelde heryerde mağazaları mevcuttur. Buralardan alışveriş yaparken private label'ları tercih ederseniz %30'a kadar tasarruf edebilirsiniz. Ortalama market alışverişlerini 3 kişilik bir aile için aylık 250 EUR arası düşünebilirsiniz.
Yemek işini dışarıda halledecekseniz bu biraz pahalıya patlayacaktır. Ortalama bir fast food menüsü 9 EUR civarındadır. Ortalama bir restoranda akşam yemeği ise kişi başı 30 EUR'dur.
5- Diğer : Tamamen sizin yaşam tarzınıza bağlı olmakla beraber aylık 300 EUR olacak şekilde bir ortalama tutar alabilirsiniz.
Sonuç:
Yukarıdaki bilgilere göre, özetle aylık harcamalar şu şekilde şekillenmiş oluyor.
İrlanda'da toplu taşıma Leap card denilen kart ile yapılıyor. Aynen akbile yüklediğimiz gibi buna da para yükleyip, kullanmaya başlayabilirsiniz. Otobüslerde nakit para geçmesine rağmen hem %30 daha ucuz olduğundan hemde nakit ödediğiniz takdirde para üstü alamayacağınızdan ötürü İrlanda'ya ilk ayak bastığınız anda bir adet Leap card almanızı tavsiye ederim. 2018 Leap card ücret tarifesi aşağıdaki gibidir. Zone'la yada peak ile kafanızı karıştırmamak adına tek binişi 2.5 EUR olarak düşünebilirsiniz.
Buna ilave olarak, birde "capping" yani üst limit denilen bir kolaylık vardır.
Kısaca anlatmak gerekirse; günlük yada haftalık belirli limite ulaştığınız anda, o gün yada hafta içinde yapacağınız tüm ekstra ulaşım bedelleri sıfıra iniyor.Örnek olarak; ben evden işe tek otobüs ile gidip geliyorum ve pazartesi-cuma arası ( 5 EUR X 5 gün) 25 EUR harcıyorum. Toplam haftalık harcamam 27.5 EUR olduğu anda, bundan sonra yapacağım tüm otobüs ve LUAS seyahatleri bedava oluyor. Diğer bir deyişle, hafta sonu otobüse bedava biniyorum.
Haliyle haftalık ulaşım bedelinizi 27.5 EUR, aylık ortalama 110 EUR olarak düşünebilirsiniz.
3-Fatura ve vergiler
Eğer oda tutacaksanız genelde oda kiralarının içine tüm fatura ve vergiler dahil edilmiş şekilde oluyor. Dolayısıyla sürprizle karşılaşmıyorsunuz.
Ama ev tutacaksanız hesabınızı doğru yapabilmek adına benim rakamları baz alabilirsiniz.
Öncelike benim ödediğim faturalar şu şekilde. Kullanımıza göre +/- değişecektir elbette
- Doğalgaz+ Elektrik : Bundle olarak aynı firmadan hizmet alırsanız daha ucuza gelir. Ayrıca direct debit( otomatik ödeme) ve e-billing gibi opsiyonları aktive ederseniz %2-%3 gibi daha ucuz tarifeye kullanabilirsiniz. Ben %100 yenilenebilir kaynaklardan enerji sağladıkları için SSE Airtricity kullanıyorum. En ucuz değil ama etik olarak bana doğru geliyor. Günde 8 saat ısıtma amaçlı kombi yanıyor.Buna ilave duş için sıcak suyu da doğalgaz ile sağlıyoruz. Elektrikli ev aletlerinde de standart buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, ütü, süpürge kullanımı ile doğalgaz+elektrik 110 EUR civarı geliyor
-Mobil hat: Kişiden kişiye ve ihtiyaçlara göre değişmekle beraber sınırsız 4G mobil internet,3000 SMS için aylık 20 EUR ödüyorum. Kullandığım operatör hariç tüm aramalarım ayrıca ücretlendiriliyor. Yani ortalama 30 EUR diyebiliriz.
-Broadband (ADSL): Sınırsız fiber internet için aylık 32 EUR ödüyorum. 4G modemlerin kapalı alanlarda performansları düştüğü için tercih etmedim.
-Vergi ve diğer ücretler : Genelde evler içinde TV olmadan kiraya verilir. TV satın alıp kullanacaksanız, yıllık 160 EUR lisans ücreti vardır ve An Post'tan satın alabilirsiniz. Evinize her an bir görevli gelip TV olup olmadığını, varsa lisansınızın olup olmadığını kontrol edebilir. TV kullanıp lisans bulundurmanın bedeli 1000 EUR'dur.
Eviniz müstakil ise yıllık ortalama 70-80 EUR bin-tax (yıllık çöp toplama aidatı) ve çöp toplama başına ortalama 3-4 EUR ücret ödersiniz.
Araç almak isterseniz ve kaldığınız yerin ayrılmış otoparkı yoksa ayrıca otopark ücreti ödersiniz. Buna ilave olarak motor hacmine göre yıllık 100 EUR'dan başlayıp 600 EUR'a kadar araç vergisi ödeyebilirsiniz. Ortalama araç sigorta bedelleri 1200 EUR ile 2000 EUR arasında değişmektedir. Herhangi bir geçmişiniz olmadığından çok büyük ihtimalle en yüksek tarifeden sigorta primi ödemek durumunda kalacaksınız.
4-Mutfak harcamaları : İrlanda marketten alışveriş yapıp, evde pişiriyorsanız ucuzdur. Market fiyatlarını merak ediyorsanız buradan ürünlere bakabilirsiniz. İrlanda'da en ucuz market zinciri Lidl ve Aldi'dir. Ancak mağaza sayıları çok sınırlıdır. Lidl'den sonra Tesco gelir ve genelde heryerde mağazaları mevcuttur. Buralardan alışveriş yaparken private label'ları tercih ederseniz %30'a kadar tasarruf edebilirsiniz. Ortalama market alışverişlerini 3 kişilik bir aile için aylık 250 EUR arası düşünebilirsiniz.
Yemek işini dışarıda halledecekseniz bu biraz pahalıya patlayacaktır. Ortalama bir fast food menüsü 9 EUR civarındadır. Ortalama bir restoranda akşam yemeği ise kişi başı 30 EUR'dur.
5- Diğer : Tamamen sizin yaşam tarzınıza bağlı olmakla beraber aylık 300 EUR olacak şekilde bir ortalama tutar alabilirsiniz.
Sonuç:
Yukarıdaki bilgilere göre, özetle aylık harcamalar şu şekilde şekillenmiş oluyor.
- Konaklama : 1500-1700 EUR
- Ulaşım : 110 EUR (kişi başı)
- Fatura ve vergiler : 200-250 EUR ( araç yok ise)
- Yemek-mutfak : 250 EUR (aile)
- Diğer : 300 EUR
Bu bilgiler ışığında aldığınız maaşın ne oranda yeterli olacağını yada şirket ile nasıl bir pazarlığa gireceğinize umarım artık karar verebilirsiniz.
Şimdilik sağlıcakla kalın. İrlanda hakkında merak ettiğiniz konuları yorum bölümünde belirtirseniz elimden geldiğince yazmaya çalışırım.
Yorumlar
Yorum Gönder